Thanh tra Bộ Tài chính vừa hoàn thiện báo cáo kết quả kiểm tra một số doanh nghiệp thép. Qua kiểm tra sáu doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thép xây dựng, thanh tra Bộ Tài chính cho biết trong ba tháng đầu năm 2010, giá thép xây dựng của các doanh nghiệp đều tăng mạnh.

Mức tăng giá từ đầu năm đến ngày 23-3 là trên 13%, tức gần gấp đôi mức tăng giá bình quân của cả năm 2009. Từ ngày 15-3 đến 23-3 (thời điểm đang tiến hành kiểm tra), Tổng công ty Thép Việt Nam điều chỉnh bốn lần, tăng bình quân 1.300 đồng/kg, tăng khoảng 13%. Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên điều chỉnh năm lần, tăng khoảng 7,8%. Công ty cổ phần Kim khí Hà Nội điều chỉnh 21 lần, tăng khoảng 6,07%. Công ty cổ phần Kim khí miền Trung điều chỉnh bốn lần, tăng khoảng 1,9%.

Theo ông Trần Huy Trường - phó chánh thanh tra Bộ Tài chính, thời gian kiểm tra các doanh nghiệp thép lần này vẫn hạn hẹp, mỗi đơn vị chỉ có năm ngày, trong khi khối lượng công việc rất lớn. Dù chưa phát hiện những sai phạm nghiêm trọng về giá như tăng bất hợp lý nhưng cơ quan thanh tra đã phát hiện và phải tiến hành xử phạt 5/6 doanh nghiệp được kiểm tra.

Lý do, thép là mặt hàng thuộc diện đăng ký giá nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn không đăng ký. Việc niêm yết giá cũng chưa được chấp hành tốt. Tuy nhiên theo khung xử phạt vi phạm hành chính hiện nay, mức xử phạt mỗi nơi khoảng 7,5 triệu đồng, tổng cộng mức phạt các hành vi vi phạm trên chỉ khoảng 31,5 triệu đồng.

Về nguyên nhân tăng giá, thanh tra Bộ Tài chính cho biết không phát hiện được sai phạm lớn nào, giá thép trong quý 1-2010 chủ yếu do giá phôi thép và thép phế liệu thế giới tăng cao.

Theo đó, phôi thép đã chiếm 95% giá thành, chi phí điện, nhân công, nhiên liệu chỉ chiếm phần nhỏ còn lại, trong khi giá phôi thép ba tháng qua tăng khoảng 13%, nên giá thép trong nước phải tăng.

Tuy vậy, ông Trần Huy Trường công nhận thời gian tiến hành kiểm tra chỉ từ 15 đến 23-3 nên chưa “phủ” được khoảng giá thép tăng mạnh, tăng liên tục thời gian gần đây. Trước thông tin doanh nghiệp thép đã tăng giá 20% trong 15 ngày liên tiếp, ông Trường cho biết vẫn đang theo dõi và nắm tình hình, nếu cần thiết sẽ đề xuất biện pháp phù hợp.

Trước thực tế kiểm tra các doanh nghiệp thép, thanh tra Bộ Tài chính cho rằng dù giá đầu vào tăng, tỉ giá ngoại tệ tăng, giá xăng dầu, điện... tăng nhưng các doanh nghiệp thép vẫn cần rà soát toàn bộ các khâu trong quy trình sản xuất, tiết kiệm thêm chi phí, hạ giá thành và giá bán sản phẩm.

Ông Trần Huy Trường cho biết các doanh nghiệp vẫn có thể rút ngắn quy trình vốn, sử dụng vốn tự có hiệu quả hơn, duy trì mức tồn kho hợp lý để vừa giảm giá sản phẩm, vừa có thể bình ổn giá thị trường.

Cơ chế chính sách hiện nay cũng còn những bất cập, như chỉ doanh nghiệp có 51% vốn nhà nước mới phải đăng ký giá, trong khi có nhiều doanh nghiệp thép lớn vốn nước ngoài hoặc tư nhân chi phối không phải làm điều này nên thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị cần sửa thông tư 104/2008 của Bộ Tài chính để đưa tất cả doanh nghiệp thép vào diện phải đăng ký giá.